Η συστημική ψυχοθεραπεία αποτελεί περισσότερο έναν τρόπο σκέψης και φιλοσοφίας παρά έναν συγκεκριμένο τρόπο μεθοδολογίας και τεχνικής.

Έχει τις ρίζες της στη θεωρία των συστημάτων που διατύπωσε ο βιολόγος Ludwig von Bertalanffy προσπαθώντας να διερευνήσει τις αρχές οι οποίες διέπουν τα συστήματα.

Η συστημική προσέγγιση όπως εφαρμόστηκε στη ψυχολογία εξελίχθηκε μέσα από την διερεύνηση των ανθρώπινων συστημάτων επηρεασμένη από την πρώτη και δεύτερη κυβερνητική, τον κονστρουκτιβισμό και τον κοινωνικό κονστρουξιονισμό .

Τί σημαίνει όμως «σύστημα»;

Σύμφωνα με τον Bateson σύστημα είναι ένα σύμπλεγμα αλληλοεπηρεαζομένων και αλληλοεξαρτώμενων μεταξύ τους στοιχείων. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα.

Το σύστημα είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μερών του και διέπεται από ορισμένες αρχές και ιδιότητες.

Ως ανθρώπινο σύστημα μπορούμε να ορίσουμε μία οικογένεια, μία σχολική τάξη, μία εργασιακή ομάδα, μία κοινότητα κ.λ.π.

Με απλά λόγια θεωρούμε ότι όταν ένας άνθρωπος έρχεται για θεραπεία διότι αντιμετωπίζει μία δυσκολία, αυτή η δυσκολία δεν είναι το αποτέλεσμα των ατομικών του χαρακτηριστικών και των επιλογών του διότι ένα τέτοιο συμπέρασμα θα αποτελούσε μονομερή εικόνα. Δεν έχει νόημα η κατανόηση ενός ατόμου χωρίς να ειδωθεί η σχέσή του με τα συστήματα στα οποία ανήκει. Αντίθετα ο άνθρωπος και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ερχόμενος στη ψυχοθεραπεία παίρνουν νόημα μέσα από το πλαίσιο της συναλλαγής με τους άλλους.

Αλλά και ο θεραπευτής με τον πελάτη ή την οικογένεια που βλέπει αποτελούν ένα σύστημα, το θεραπευτικό σύστημα.

Σε αυτό το σύστημα πελάτης (άτομο, οικογένεια, τάξη) και θεραπευτής θα συν-κατασκευάσουν έναν κώδικα επικοινωνίας θα εξετάσουν τις δυνατότητές ανάγνωσης της πραγματικότητας με εναλλακτικές οπτικές κυκλικής και όχι γραμμικής αιτιότητας οι οποίες μπορούν να προσφέρουν μία πιο χρήσιμή και απελευθερωτική αφήγηση της ζωής του.

Στη συστημική ψυχοθεραπεία ο πελάτης δεν κάνει μία εξονυχιστική διερεύνηση του παρελθόντος αλλά εστιάζει τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν και το μέλλον, τόσο στο πρόβλημα όσο και στη λύση.