Πληροφορίες για την νευρική/ψυχογενή ανορεξία

Νευρική ανορεξία– Τι είναι – Ορισμός

Η νευρική ή αλλιώς ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa) περιλαμβάνεται στην κατηγορία των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Ο όρος «ανορεξία» δεν είναι κυριολεκτικός, δηλαδή τα άτομα με νευρική ανορεξία νιώθουν πείνα και η σκέψη τους περιστρέφεται συνεχώς γύρω από το φαγητό γι αυτό και συχνά μαγειρεύουν για άλλους, κάνουν συλλογές συνταγών κ.α. Βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η διαστρεβλωμένη αντίληψη της εικόνας του σώματός και η άρνηση διατήρησης ενός φυσιολογικού επιπέδου βάρους. Τα άτομα με νευρική ανορεξία καταμετρούν λεπτομερώς τις ποσότητες φαγητού που καταναλώνουν, νιώθουν ενοχές όταν τρώνε και ικανοποίηση όταν χάνουν βάρος και προσπαθούν να κρύψουν τη συνεχή απώλεια βάρους που τα ίδια προκαλούν στους εαυτούς τους π.χ. φορώντας φαρδιά ρούχα. Συχνά, δεν αντιλαμβάνονται την κατάσταση της υγείας τους και είναι πιθανό να αρνούνται πεισματικά να δεχτούν βοήθεια.

 Νευρική ανορεξία– Συμπτώματα

Για να χαρακτηριστεί ένα άτομο ότι εκδηλώνει σε μία ορισμένη χρονική στιγμή νευρική ανορεξία θα πρέπει να πληρεί συγκεκριμένα κριτήρια. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις όπου το άτομο έχει στοιχεία της διαταραχής, δηλαδή έχει άτυπα στοιχεία νευρικής ανορεξίας παρότι δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί με την διάγνωση αυτή. Τα κριτήρια της νευρικής ανορεξίας σύμφωνα με το εγχειρίδιο ψυχιατρικής  ICD 10 είναι τα εξής:

  • Σωματικό βάρος που διατηρείται τουλάχιστον 15% κάτω από το αναμενόμενο/φυσιολογικό σύμφωνα με τον Δείκτη Μάζας Σώματος
  • Το χαμηλό επίπεδο σωματικού βάρους οφείλεται στην προσπάθεια του ίδιου του ατόμου μέσω της αποφυγής ή άρνησης τροφών με αρκετές θερμίδες/λίπος, πρόκληση εμετού, χρήση καθαρκτικών, εξαντλητική άσκηση, κατανάλωση κατασταλτικών όρεξης και διουρητικών.
  • Διαταραγμένη αντίληψη του σωματός με έντονο και υπερβολικό φόβο πρόσληψης βάρους
  • Ενδοκρινική διαταραχή που συχνά εκδηλώνεται στις γυναίκες με αμμηνόροια και στους άνδρες με απώλεια σεξουαλικού ενδιαφέροντος και σεξουαλικής ικανότητας
  • Εάν η διαταραχή εμφανίζεται στην προεφηβεία η φυσιολογική ανάπτυξη καθυστερεί ή διακόπτεται (η ανάπτυξη του στήθους στα κορίτσια και των γεννητικών οργάνων στα αγόρια)

Νευρική Ανορεξία – Επιπλοκές

Σε επίπεδο σωματικής υγείας ο υποσιτισμός και η χρήση καθαρκτικών, διουρητικών κ.λ.π. μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας όπως καρδιακά προβλήματα, ενδοκρινικές διαταραχές, αμηνόρροια, οστεροπόρωση, μεταβολικές διαταραχές κ.α.. Σε παιδιά και εφήβους συχνά προκαλεί καθυστέρηση στην σωματική ανάπτυξη. Σε σοβαρές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η νοσηλεία διότι το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση εξαιρετικής απίσχνασης και ακόμη και τότε μπορεί να αρνείται την τροφή σε σημείο που να επέλθει θάνατος.

Σε επίπεδο ψυχικής υγείας η νευρική ανορεξία  έχει σοβαρές συνέπειες στο άτομο (έκδηλο άγχος, έντονες ιδεοληψίες, καταθλιπτικά στοιχεία, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά) και παράλληλα δυσκολίες στις διαπροσωπικές του σχέσεις (κοινωνική απόσυρση, ευερεθιστότητα).

 Νευρική Ανορεξία – Ομάδες κινδύνου

Επιδημιολογικά, εκδηλώνεται κυρίως σε χώρες του δυτικού κόσμου όπου κυριαρχεί το πρόβλημα της παχυσαρκίας περισσότερο από τον υποσιτισμό και σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε έφηβα κορίτσια και νεαρές γυναίκες. Υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νευρικής ανορεξίας έχουν τα άτομα που ασχολούνται με αθλήματα και επαγγέλματα που απαιτούν αδύνατο σώμα (χορευτές, μοντέλα κ.α.).

Νευρική ανορεξία- Αίτια

Οι αιτιολογικές θεωρίες της νευρικής ανορεξίας διακρίνονται σε γενετικές και περιβαλλοντικές. Οι γενετικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι γενετικοί/κληρονομικοί παράγοντες καθορίζουν την προδιάθεση για την εκδήλωση της διαταραχής.

Οι περιβαλλοντικές θεωρίες αποτελούν μία μεγάλη κατηγορία θεωριών.  Οι κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες εστιάζουν στο ρόλο της κοινωνικής κουλτούρας των δυτικών πρότυπων ομορφιάς  πολύ αδύνατων σωμάτων. Η θεωρία των στρεσογόνων γεγονότων ζωής υποστήρίζει ότι στρεσογόνα γεονότα στο παιδί ή/και την οικογένεια του  (π.χ. κακοποίηση) επηρεάζουν την εμφάνιση νευρικής ανορεξίας.

Οι ψυχολογικές θεωρίες δίνουν έμφαση σε ενδοψυχικούς παράγοντες και ανάλογα με την προσέγγιση (ψυχαναλυτική, γνωστικο-συμπεριφοριστική, συστημική κ.λ.π.) δίνουν έμφαση σε άλλα σημεία. Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες ενδιαφέρονται για την πρωταρχική σχέση βρέφους-μητέρας και εξηγούν την υιοθέτηση αυτής της δυσλειτουργικής αντίληψης και συμπεριφοράς ως μέσο διαχείρισης της αυτονομίας και διατήρησης ελέγχου του εαυτού,.  Οι γνωστικο-συμπεριφορικές θεωρίες τονίζουν το κοινωνικό άγχος, το άγχος επίδοσης και τις γνωστικές διαστρεβλωσεις, ενώ η συστημική θεωρία δίνει έμφαση στους οικογενειακούς ρόλους και μοτίβα, όπως αποφυγή των συγκρούσεων, ακαμψία στους κανόνες και ασαφή ενδοοικογενειακή επικοινωνία .

Νευρική ανορεξία- Διάγνωση

Η διάγνωση της νευρικής ανορεξίας γίνεται με ψυχολογική/ψυχιατρική εκτίμηση του ατόμου με  λήψη ψυχολογικού και ιατρικού ιστορικού με παράλληλη ιατρική παρακολούθηση και τακτικές ουρολογικές και μικροβιολογικές εξετάσεις.

Νευρική ανορεξία – Θεραπεία αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας αποτελεί μία χρονοβόρα διαδικασία η οποία απαιτεί αρχικά την αναγνώριση του προβλήματος από το ίδιο το άτομο και στη συνέχεια τη δέσμευση του ατόμου στη ψυχοθεραπεία. Σε νεαρότερες ηλικίες απαιτείται η εμπλοκή των γονέων ή και της οικογένειας στη διαδικασία. Παράλληλα, χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση και πιθανόν ειδικό πρόγραμμα διατροφής. Σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.

«Ψυχολογικά τραύματα» : πώς ξεπερνάμε την πληγή διατηρώντας την ανθεκτικότητα –η προσέγγιση της Τραυματοθεραπείας EMDR

Όλοι οι άνθρωποι στη ζωή μας έχουμε ζήσει αντίξοα γεγονότα τα οποία ξεπερνάμε αξιοποιώντας τις διάφορες δυνατότητές μας. Συνήθως λοιπόν προσπαθούμε να βρούμε λύσεις βασισμένες στην εμπειρία και τις γνώσεις μας, ζητάμε συναισθηματική υποστήριξη από το δίκτυο μας, κάνουμε ανακουφιστικές σκέψεις που μας βοηθούν να κατανοήσουμε το τί συνέβη.

Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι με υπερβολικά επώδυνα εώς ακραία γεγονότα (π.χ. σωματική/σεξουαλική κακοποίηση, ατύχημα, επίθεση,  φυσική καταστροφή, πολλαπλά χειρουργεία).

Τα γεγονότα καθαυτά δεν μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε τραυματικά, ούτε μπορούμε να ορίσουμε μία κατηγορία γεγoνότων που προκαλούν ψυχολογικά τραύματα. Αυτό συμβαίνει διότι αρκετές φορές οι άνθρωποι από μόνοι τους κατορθώνουν να τα ξεπεράσουν πιο επώδυνα γεγονότα χωρίς να εκδηλώσουν ψυχολογικά συμπτώματα ή άλλες φορές βιώνουν κάτι ως τραυματικό και ας μην φαίνεται «αντικειμενικά» υπερβολικά στρεσογόνο . Χαρακτηρίζουμε δηλαδή τραυματικές εμπειρίες τα  γεγονότα που έχουν βιωθεί εξατομικευμένα ως τραυματικά.

 

Όταν βιώνουμε ενα υποκειμενικά τραυματικό γεγονός ερχόμαστε αντιμέτωποι με εναν κίνδυνο τόσο μεγάλο που ο οργανισμός μας δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης και δεν μπορεί να αντιδράσει με φυγή ή πάλη (fly/fight) και αντιδρά με την εσωτερική φυγή , «το πάγωμα» (freeze) και τον κατακερματισμό της εμπειρίας (fragment). Σε αυτήν την περίπτωση οι αντιδράσεις που θα ήταν φυσιολογικές όπως το κλάμμα μπορεί να «παγώσουν» μεχρις ότου ο οργανισμός να αισθανθεί ασφαλής.

Ο κατακερματισμός της εμπειρίας σημαίνει ότι η ανάμνηση του γεγονότος μπορεί να παρομοιαστεί με τα κομμάτια ενός σπασμένου καθρέφτη που εκτοξεύονται σε διαφορετικά σημεία. Τα στοιχεία του γεγονότος όπως εικόνες, ήχοι, μυρωδιές, συναισθήματα είναι διαφορετικά κομμάτια ενός καθρέφτη που δεν συναρμολογείται και συνεπώς δεν μπορούμε να ανακαλέσουμε ολοκληρωμένη την εμπειρία.

Από νευροφυσιολογικής οπτικής αυτό συμβαίνει διότι  κατά το τραυματικό γεγονός ο ιππόκαμπος που είναι υπεύθυνος για την ψυχρή αρχειοθέτηση των γεγονότων της ζωής μας υπολειτουργεί. Παράλληλα, η αμυγδαλή  η οποία είναι υπεύθυνη για αποθήκευση των αρνητικών και στρεσσογόνων γεγονότων προκειμένου να κρατάει τον οργανισμό σε εγρήγορση σε περίπτωση πιθανού κινδύνου υπερλειτουργεί.

Κατά συνέπεια, ένα ερέθισμα που συνδέεται με κάποιο κομμάτι του καθρέφτη (κάποια εικόνα, ένας συγκεκριμένος δρόμος, ένας ήχος) μπορεί να επαναφέρει όλα τα συναισθήματα (τρόμος, δυσφορία) και τις σωματικές αντιδράσεις (ταχυπαλμία, εφίδρωση) που βιώσαμε στη συνθήκη του κινδύνου.

 

Τα συμπτώματα που εκδηλώνουμε μετά από ένα τραυματικό γεγονός (υπερδιέγερση, αποφυγή, αποσύνδεση) αποτελούν τη φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού ο οποίος προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία του  στα μη φυσιολογικά γεγονότα που έζησε! Ωστόσο, αν τα συμπτώματα διατηρούνται για αρκετό χρονικό διάστημα αφού το άτομο είναι ασφαλές επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητά του (εφιάλτες, σωματικοί  πόνουι, αϋπνίες, flashbacks, δυσκολία στη συγκέντρωση) και πιθανό να έχουν επιπτώσεις στην προσωπικότητά του (μειωμένο ενδιαφέρον για τη ζωή, ανηδονία, μόνιμος φόβος , αίσθηση κενού ή απελπισίας) και τις σχέσεις του (εκρήξεις θυμού, απόσυρση).

 

Σε αυτήν την περίπτωση αλλά και σε περίπτωση που κάποιος ενδιαφέρεται να επεξεργασθεί περαιτέρω κάποια τραυματική εμπειρία μπορεί να απευθυνθεί σε ψυχολόγο εκπαιδευμένο σε μοντέλο τραυματοθεραπείας.

 

Η μέθοδος EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) εισήχθη στην ψυχοθεραπεία μέσα από τις μελέτες της Frrancine Shapiro. Έχει ως στόχο από τη μία την ενίσχυση των αποθεμάτων, δυνατοτήτων και ικανοτήτων του ατόμου να ξεπερνά τα τραύματα και να ενδυναμώνεται και από την άλλη έχει ως βασικό σκοπό την επεξεργασία των τραυματικών εμπειριών μέσα από ένα πρωτόκολλο 8 βημάτων.

 

Περιλαμβάνει 3 φάσεις: (α)την σταθεροποίηση (δημιουργία θεραπευτικής σχέσης και εγκαθίδρυση της ασφάλειας στο «εδώ και τώρα»), (β) την επεξεργασία (επικέντρωση στις εικόνες-στόχους μέ παράλληλη εφαρμογή διεστιακών ερεθισμάτων με στόχο την λειτουργική αφομοίωση της εμπειρίας) και τέλος (γ) την προσαρμογή (επανεκτίμηση και ανανοηματοδότηση της εμπειρίας).

 

Η φιλοσοφία που διακατέχει την μέθοδο EMDR είναι σαφώς ανθρωποκεντρική και εμπεριέχει στοιχεία της γνωσιακής προσέγγισης (πεποιθήσεις) , της ψυχαναλυτικής προσέγγγισης (ελεύθεροι συνειρμοί), ενώ σχετίζεται με αρχές της συστημικής προσέγγισης (εστίαση στα αποθέματα).

 

Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου στην θεραπεία ψυχολογικών τραυμάτων έχει καταγραφεί σε διεθνείς έρευνες (American Psychiatry Association, International Society of Traumatic Stress Studies, British Department of Health κ.α.). Στην Ευρώπη κάθε χρόνο διεξάγεται το Ευρωπαϊκό Συνέδριο EMDR, ενώ περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μέθοδο του EMDR στην Ελλάδα μπορείτε να βρείτε στην EMDR Hellas.

Ο άνθρωπος δεν είναι το πρόβλημα..

«Ο άνθρωπος δεν είναι το πρόβλημα..

Το πρόβλημα είναι το πρόβλημα και ο άνθρωπος είναι ο άνθρωπος»..M.White

 

 

Συχνά συμβαίνει οι άνθρωποι να ταυτιζόμαστε με τα προβλήματα μας και να μιλάμε για τους εαυτούς μας σαν να είμαστε οι ίδιοι το εκάστοτε «πρόβλημά» μας.

Είμαι καταθλιπτικός, είμαι παραιτημένος , είμαι πιεστική, είμαι φοβική, είμαι εξαρτημένος, είμαι προβληματικός…

Eίμαι ωστόσο το «πρόβλημα» μου; Όσο οι έννοιες της κατάθλιψης, του άγχους, της δυσφορίας γίνονται ένα με την ταυτότητά μας τόσο εγκλωβιζόμαστε σε έναν εαυτό που είναι το πρόβλημα..

Αλλά εάν είμαστε το πρόβλημα, πώς θα απαλλαγούμε από αυτό?

Είμασταν πάντα το πρόβλημα; Ήμουν πάντα κλεισμένη στον εαυτό μου; Ήμουν πάντα νευρικός; Είμαι 24 ώρες το 24ωρο αγχωμένος; Είμαι συνεχώς καταθλιπτικός; Είμαι διαρκώς ανασφαλής;

Ας σκεφτούμε τις εξαιρέσεις σε αυτές τις ετικέτες που προσδίδουμε τόσο εύκολα στον εαυτό μας, ας αναλογιστούμε δηλαδή τις στιγμές, τα γεγονότα, τις περιόδους της ζωής όπου είμαι χαρούμενος, κατάφερα μία επιδίωξη μου, ένιωσα ελευθερία, απόλαυσα, στάθηκα στα πόδια μου.

Οι εξαιρέσεις ή αλλιώς, σύμφωνα με την αφηγηματική θεραπεία, «μοναδικές εκβάσεις» μπορεί να είναι λίγες ή περισσότερες, σημαντικές ή μικρότερες στιγμές. Δεν έχει σημασία η διάρκεια ή η συχνότητα γιατί αφού η εξαίρεση έχει υπάρξει στη ζωή μας μπορεί να ξαναυπάρξει εάν δημιουργήσουμε τις δυνατότητες γι αυτό.

Βασισμένοι στη «ψυχική ανθεκτικότητα» του καθένα, θεραπευόμενος και θεραπευτής ανακαλύπτουν ξανά τις ικανότητες, δεξιότητες, γνώσεις του ανθρώπου πέρα και παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Μπορούμε να ξαναδούμε τις ζωές μας, να επεξεργασθούμε την πολυπλοκότητα του εαυτού μας στις σχέσεις μας και να επιλέξουμε ξανά για τον εαυτό μας πιο συνειδητά..

Θέλω να νιώθω χαρούμενος, ήρεμος, ζωντανός, δημιουργικός, να επικοινωνώ με τους άλλους.. Μπορώ να νιώθω θλίψη, ζήλεια, θυμό, να διαφωνώ, να συγκρούομαι, να έχω προβλήματα αλλά μπορώ και να τα αποδέχομαι, να έχω σχέση μαζί τους και να τα ξεπερνώ χωρίς να με ξεπερνούν.

Συστημική προσέγγιση

Η συστημική ψυχοθεραπεία αποτελεί περισσότερο έναν τρόπο σκέψης και φιλοσοφίας παρά έναν συγκεκριμένο τρόπο μεθοδολογίας και τεχνικής.

Έχει τις ρίζες της στη θεωρία των συστημάτων που διατύπωσε ο βιολόγος Ludwig von Bertalanffy προσπαθώντας να διερευνήσει τις αρχές οι οποίες διέπουν τα συστήματα.

Η συστημική προσέγγιση όπως εφαρμόστηκε στη ψυχολογία εξελίχθηκε μέσα από την διερεύνηση των ανθρώπινων συστημάτων επηρεασμένη από την πρώτη και δεύτερη κυβερνητική, τον κονστρουκτιβισμό και τον κοινωνικό κονστρουξιονισμό .

 

Τί σημαίνει όμως «σύστημα»;

Σύμφωνα με τον Bateson σύστημα είναι ένα σύμπλεγμα αλληλοεπηρεαζομένων και αλληλοεξαρτώμενων μεταξύ τους στοιχείων. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα.

Το σύστημα είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μερών του και διέπεται από ορισμένες αρχές και ιδιότητες.

Ως ανθρώπινο σύστημα μπορούμε να ορίσουμε μία οικογένεια, μία σχολική τάξη, μία εργασιακή ομάδα, μία κοινότητα κ.λ.π.

 

Με απλά λόγια θεωρούμε ότι όταν ένας άνθρωπος έρχεται για θεραπεία διότι αντιμετωπίζει μία δυσκολία, αυτή η δυσκολία δεν είναι το αποτέλεσμα των ατομικών του χαρακτηριστικών και των επιλογών του διότι ένα τέτοιο συμπέρασμα θα αποτελούσε μονομερή εικόνα. Δεν έχει νόημα η κατανόηση ενός ατόμου χωρίς να ειδωθεί η σχέσή του με τα συστήματα στα οποία ανήκει. Αντίθετα ο άνθρωπος και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ερχόμενος στη ψυχοθεραπεία παίρνουν νόημα μέσα από το πλαίσιο της συναλλαγής με τους άλλους.

Αλλά και ο θεραπευτής με τον πελάτη ή την οικογένεια που βλέπει αποτελούν ένα σύστημα, το θεραπευτικό σύστημα.

Σε αυτό το σύστημα πελάτης (άτομο, οικογένεια, τάξη) και θεραπευτής θα συν-κατασκευάσουν έναν κώδικα επικοινωνίας θα εξετάσουν τις δυνατότητές ανάγνωσης της πραγματικότητας με εναλλακτικές οπτικές κυκλικής και όχι γραμμικής αιτιότητας οι οποίες μπορούν να προσφέρουν μία πιο χρήσιμή και απελευθερωτική αφήγηση της ζωής του.

Στη συστημική ψυχοθεραπεία ο πελάτης δεν κάνει μία εξονυχιστική διερεύνηση του παρελθόντος αλλά εστιάζει τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν και το μέλλον, τόσο στο πρόβλημα όσο και στη λύση.

Τα 5 βήματα της διαπραγματεύσης

Τα 5 βασικά βήματα της διαπραγμάτευσης:

  1. Συναισθηματική Αποφόρτιση: έχει πολύ μεγάλη σημασία να είστε ήρεμοι και εσείς και το παιδί όταν θα μιλάτε. Η διαφωνία καθαυτή ή ακόμα και τα προσωπικά σας άγχη και δυσκολίες μπορεί να σας έχουν ήδη φορτίσει συναισθηματικά. Καλό είναι να πάρετε το χρόνο σας, να εξασφαλίσετε ένα ήρεμο μέρος χωρίς άλλους ακροατές πριν ξεκινήσετε τη συζήτηση.
  2. Ενεργητική ακρόαση της οπτικής του παιδιού: όσο κι αν φαίνεται αυτονόητο οι γονείς πολύ συχνά θεωρούμε ότι ξέρουμε την άποψη του παιδιού ή το ρωτάμε χωρίς να περιμένουμε να πάρουμε απάντηση. Παρατηρείστε το στην επόμενη συζήτηση με το παιδί σας! Είναι σημαντικό να του αφιερώσετε το χρόνο και το χώρο όπου θα νιώσει ασφάλεια για να πει την άποψη του όχι στο δικαστή αλλά στο γονιό του.
  3. Προσπάθεια του γονιού να μπει στη θέση του παιδιού και να κατανοήσει τυχόν βαθύτερα αίτια που μπορεί να έχει. Άγχος για τη σχολική επίδοση, ζήλεια για το αδερφάκι του, αγωνία για την υγεία των παππούδων μπορεί να αποτελούν την πηγή πολλών «ιδιαίτερων συμπεριφορών» και συνεπώς και συγκρούσεων με τους γονείς. Καθώς μεγαλώνουμε συχνά ξεχνάμε τον τρόπο που σκέφεται ένα παιδί, συνεπώς είναι σημαντικό να έχουμε τα μάτια, τα αυτιά και την καρδιά μας ανοιχτά ώστε να ανιχνεύουμε τους βαθύτερους λόγους μίας ιδιαίτερης συμπεριφοράς του παιδιού. Για παράδειγμα δεν έχει νόημα να διαφωνούμε για την ώρα ύπνου του παιδιού όταν το πρόβλημα που κρύβεται πίσω από αυτό είναι το άγχος αποχωρισμού από τους γονείς.
  4. Διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων μαζί με το παιδί-συμφωνία σε 2 τελικές επιλογές. Ψάχνουμε να βρούμε μαζί με το παιδί αρκετές εναλλακτικές λύσεις οι οποίες έχουν τη λογική του «αμοιβαίου κέρδους» δηλαδη λύσεων όπου και οι δύο μεριές είναι κερδισμένες. Φυσικά σε αυτές τις επιλογές δεν συμπεριλαμβάνονται λύσεις οι οποίες απειλούν την ασφάλεια και την υγεία του και από το ρόλο του γονιού έχουμε το χρέος να το εξηγήσουμε στο παιδί. Μέσα από τη γκάμα των λύσεων που επινοήσαμε θα διαλέξουμε τελικά μία βασική και μία εναλλακτική που ικανοποιεί και τους δύο.
  5.  Επικύρωση της συμφωνίας-επισημοποίηση με διαφορετικούς τρόπους (χαρτί με συμφωνία και υπογραφές, πίνακας με αυτοκόλλλητα-αστέρια που μπορούμε να κολλάμε στο ψυγείο) ή και ρύθμιση επόμενης συζήτησης επί του συγκεκριμένου θέματος εάν χρειαστεί!

 

Η διαπραγμάτευση σίγουρα είναι μία νέα διαδικασία στη σχέση γονιού παιδιού αφού οι προηγούμενες γενιές είχαν άλλους τρόπους να επιλύουν τις διαφωνίες που προέκυπταν. Όταν μπείτε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης είναι σημαντικό να παρατηρείτε τον εαυτό σας και το παιδί και να ακολουθήσετε τα βήματα αργά και σταθερά. Σε κάθε περίπτωση μπορείτε να ζητήσετε τη στήριξη και τη συμβουλή ψυχολόγου ή ομάδας γονέων.

Αντιπαράθεση γονιών-παιδιών: κρίση ή ευκαιρία;

Η διαφωνία μεταξύ γονιού και παιδιού είναι από τις πιο συνήθεις και φυσιολογικές συμπεριφορες, και μάλιστα η διαφωνία αν αξιοποιηθεί κατάλληλα μπορεί να αποβεί και ιδιαίτερα εποικοδομητική. Η ίδια η αντιπαράθεση ή η σύγκρουση μπορούν να γίνουν η ευκαιρία να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο. Όταν καταφέρουμε να φτιάξουμε κώδικες επικοινωνίας, τελικά χτίζουμε μία πιο κοντινή σχέση με το παιδί.

Το ερώτημα λοιπόν είναι με ποιόν τρόπο καλούμαστε ως γονείς να διαχειριστούμε αυτήν την αντιπαράθεση προκειμένου να μας φέρει κοντύτερα και να μη μας απομακρύνει από τα παιδιά μας.

Διαπραγμάτευση ονομάζεται η διαδικασία μέσω της οποίας γονιός και παιδί επιχειρούν από κοινού να ρυθμίσουν τη διαφωνία τους μέσα από την εύρεση διαφορετικών οπτικών και λύσεων. Με αυτόν τον τρόπο και οι δύο θα μάθουν να βρίσκουν τρόπους επικοινωνίας και στις περιπτώσεις όπου διαφωνούν με αποτέλεσμα να ισχυροποιηθεί η σχέση τους.

Παράλληλα η διαπραγμάτευση είναι μία διεργασία η οποία θα αποτελέσει το πρότυπο που το παιδί σιγα σιγά θα υιοθετήσει προκειμένου να επιλύει τις διαφωνίες του στις άλλες του σχέσεις (συνομηλίκους, δασκάλους κ.α.).

Βασικά στοιχεία μίας επιτυχημένης  διαπραγμάτευσης αποτελούν καταρχάς η συμμετοχή και των δύο μερών. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επιβάλλουμε στο παιδί να ακολουθήσει αυτή τη διαδικασία εάν δεν θέλει και μάλιστα τη στιγμά που εμείς θα ορίσουμε. Ωστόσο τα παιδιά όπως κι εμείς δεν ευχαριστιούνται τις συνεχείς συγκρούσεις και θέλουν να βρεθεί μία λύση ενώ σίγουρα ακολουθούν ευκολότερα τη λύση την οποία τα ίδια τα παιδιά σκέφτηκαν μαζί μας.

Επίσης σημαντικά στοιχεία της διαπραγμάτευσης αποτελούν ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη στο ίδιο το παιδί και την άποψη του καθόλη τη διάρκεια της συζήτησης.

Η διαπραγμάτευση έχει νόημα όταν έχουμε αποδεχθεί ότι είναι λογικό ο καθένας να «βλέπει αλλιώς το πράγματα» και το παιδί μπορεί να έχει τους δικούς του λόγους όταν επιμένει στη γνώμη του και δεν το κάνει «για να μας σπάσει τα νεύρα»

Τέλος, η βία (σωματική/λεκτική/ψυχολογική), η εξαπάτηση («κάνε τώρα αυτό που σου λέω και την επόμενη θα γίνει το δικό σου»), ο συναισθηματικός εκβιασμός («κάντο για να μη με στενοχωρήσεις και αρρωστήσει η μαμά» ή η κάθε μορφή εξουσίας που μπορεί να έχει ο γονιός πάνω στο παιδί αποτελεί μία πολύ προσωρινή λύση η οποία σύντομα θα αντιστραφεί όταν το παιδί θα μας κατηγορήσει κάποια χρόνια αργότερα.

Αντίθετα, η εύρεση μίας κοινά αποδεκτής λύσης προσθέτει στην εικόνα του γονιού σεβασμό και στο παιδί αυτοέλεγχο και επίγνωση για τις πράξεις και τις συνέπειες τους.