Νευρική ανορεξία– Τι είναι – Ορισμός
Η νευρική ή αλλιώς ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa) περιλαμβάνεται στην κατηγορία των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Ο όρος «ανορεξία» δεν είναι κυριολεκτικός, δηλαδή τα άτομα με νευρική ανορεξία νιώθουν πείνα και η σκέψη τους περιστρέφεται συνεχώς γύρω από το φαγητό γι αυτό και συχνά μαγειρεύουν για άλλους, κάνουν συλλογές συνταγών κ.α. Βασικό χαρακτηριστικό αποτελεί η διαστρεβλωμένη αντίληψη της εικόνας του σώματός και η άρνηση διατήρησης ενός φυσιολογικού επιπέδου βάρους. Τα άτομα με νευρική ανορεξία καταμετρούν λεπτομερώς τις ποσότητες φαγητού που καταναλώνουν, νιώθουν ενοχές όταν τρώνε και ικανοποίηση όταν χάνουν βάρος και προσπαθούν να κρύψουν τη συνεχή απώλεια βάρους που τα ίδια προκαλούν στους εαυτούς τους π.χ. φορώντας φαρδιά ρούχα. Συχνά, δεν αντιλαμβάνονται την κατάσταση της υγείας τους και είναι πιθανό να αρνούνται πεισματικά να δεχτούν βοήθεια.
Νευρική ανορεξία– Συμπτώματα
Για να χαρακτηριστεί ένα άτομο ότι εκδηλώνει σε μία ορισμένη χρονική στιγμή νευρική ανορεξία θα πρέπει να πληρεί συγκεκριμένα κριτήρια. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις όπου το άτομο έχει στοιχεία της διαταραχής, δηλαδή έχει άτυπα στοιχεία νευρικής ανορεξίας παρότι δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί με την διάγνωση αυτή. Τα κριτήρια της νευρικής ανορεξίας σύμφωνα με το εγχειρίδιο ψυχιατρικής ICD 10 είναι τα εξής:
- Σωματικό βάρος που διατηρείται τουλάχιστον 15% κάτω από το αναμενόμενο/φυσιολογικό σύμφωνα με τον Δείκτη Μάζας Σώματος
- Το χαμηλό επίπεδο σωματικού βάρους οφείλεται στην προσπάθεια του ίδιου του ατόμου μέσω της αποφυγής ή άρνησης τροφών με αρκετές θερμίδες/λίπος, πρόκληση εμετού, χρήση καθαρκτικών, εξαντλητική άσκηση, κατανάλωση κατασταλτικών όρεξης και διουρητικών.
- Διαταραγμένη αντίληψη του σωματός με έντονο και υπερβολικό φόβο πρόσληψης βάρους
- Ενδοκρινική διαταραχή που συχνά εκδηλώνεται στις γυναίκες με αμμηνόροια και στους άνδρες με απώλεια σεξουαλικού ενδιαφέροντος και σεξουαλικής ικανότητας
- Εάν η διαταραχή εμφανίζεται στην προεφηβεία η φυσιολογική ανάπτυξη καθυστερεί ή διακόπτεται (η ανάπτυξη του στήθους στα κορίτσια και των γεννητικών οργάνων στα αγόρια)
Νευρική Ανορεξία – Επιπλοκές
Σε επίπεδο σωματικής υγείας ο υποσιτισμός και η χρήση καθαρκτικών, διουρητικών κ.λ.π. μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας όπως καρδιακά προβλήματα, ενδοκρινικές διαταραχές, αμηνόρροια, οστεροπόρωση, μεταβολικές διαταραχές κ.α.. Σε παιδιά και εφήβους συχνά προκαλεί καθυστέρηση στην σωματική ανάπτυξη. Σε σοβαρές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η νοσηλεία διότι το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση εξαιρετικής απίσχνασης και ακόμη και τότε μπορεί να αρνείται την τροφή σε σημείο που να επέλθει θάνατος.
Σε επίπεδο ψυχικής υγείας η νευρική ανορεξία έχει σοβαρές συνέπειες στο άτομο (έκδηλο άγχος, έντονες ιδεοληψίες, καταθλιπτικά στοιχεία, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά) και παράλληλα δυσκολίες στις διαπροσωπικές του σχέσεις (κοινωνική απόσυρση, ευερεθιστότητα).
Νευρική Ανορεξία – Ομάδες κινδύνου
Επιδημιολογικά, εκδηλώνεται κυρίως σε χώρες του δυτικού κόσμου όπου κυριαρχεί το πρόβλημα της παχυσαρκίας περισσότερο από τον υποσιτισμό και σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε έφηβα κορίτσια και νεαρές γυναίκες. Υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νευρικής ανορεξίας έχουν τα άτομα που ασχολούνται με αθλήματα και επαγγέλματα που απαιτούν αδύνατο σώμα (χορευτές, μοντέλα κ.α.).
Νευρική ανορεξία- Αίτια
Οι αιτιολογικές θεωρίες της νευρικής ανορεξίας διακρίνονται σε γενετικές και περιβαλλοντικές. Οι γενετικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι γενετικοί/κληρονομικοί παράγοντες καθορίζουν την προδιάθεση για την εκδήλωση της διαταραχής.
Οι περιβαλλοντικές θεωρίες αποτελούν μία μεγάλη κατηγορία θεωριών. Οι κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες εστιάζουν στο ρόλο της κοινωνικής κουλτούρας των δυτικών πρότυπων ομορφιάς πολύ αδύνατων σωμάτων. Η θεωρία των στρεσογόνων γεγονότων ζωής υποστήρίζει ότι στρεσογόνα γεονότα στο παιδί ή/και την οικογένεια του (π.χ. κακοποίηση) επηρεάζουν την εμφάνιση νευρικής ανορεξίας.
Οι ψυχολογικές θεωρίες δίνουν έμφαση σε ενδοψυχικούς παράγοντες και ανάλογα με την προσέγγιση (ψυχαναλυτική, γνωστικο-συμπεριφοριστική, συστημική κ.λ.π.) δίνουν έμφαση σε άλλα σημεία. Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες ενδιαφέρονται για την πρωταρχική σχέση βρέφους-μητέρας και εξηγούν την υιοθέτηση αυτής της δυσλειτουργικής αντίληψης και συμπεριφοράς ως μέσο διαχείρισης της αυτονομίας και διατήρησης ελέγχου του εαυτού,. Οι γνωστικο-συμπεριφορικές θεωρίες τονίζουν το κοινωνικό άγχος, το άγχος επίδοσης και τις γνωστικές διαστρεβλωσεις, ενώ η συστημική θεωρία δίνει έμφαση στους οικογενειακούς ρόλους και μοτίβα, όπως αποφυγή των συγκρούσεων, ακαμψία στους κανόνες και ασαφή ενδοοικογενειακή επικοινωνία .
Νευρική ανορεξία- Διάγνωση
Η διάγνωση της νευρικής ανορεξίας γίνεται με ψυχολογική/ψυχιατρική εκτίμηση του ατόμου με λήψη ψυχολογικού και ιατρικού ιστορικού με παράλληλη ιατρική παρακολούθηση και τακτικές ουρολογικές και μικροβιολογικές εξετάσεις.
Νευρική ανορεξία – Θεραπεία αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας αποτελεί μία χρονοβόρα διαδικασία η οποία απαιτεί αρχικά την αναγνώριση του προβλήματος από το ίδιο το άτομο και στη συνέχεια τη δέσμευση του ατόμου στη ψυχοθεραπεία. Σε νεαρότερες ηλικίες απαιτείται η εμπλοκή των γονέων ή και της οικογένειας στη διαδικασία. Παράλληλα, χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση και πιθανόν ειδικό πρόγραμμα διατροφής. Σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.